THA THỨ: NIỀM VUI CUỘC SỐNG

Tuần truớc, Thánh Matthew đã dậy chúng ta bài học về việc sửa lỗi, hoà giải và giúp nhau kiện toàn trong việc xây dựng cộng đoàn. Đây là một việc rất cần thiết. Tuy nhiên, đó cũng là một việc thật tế nhị và khó khăn. Tế nhị vì chúng ta thường có khuynh hướng giáo huấn, lên mặt thầy đời dậy dỗ người khác hơn là giúp họ. Chúng ta cần khiêm nhường hơn trong công tác này. Một khi chúng ta đến với họ vì yêu thương thì việc giúp họ nhận ra lỗi lầm dễ được đón nhận hơn. Trái lại, một khi tự ái bị đụng chạm thì thay vì đón nhận họ lại cố chấp và từ khước sự giúp đỡ. Từ muôn thuở ‘cái tôi’ vẫn là điều khó vượt qua nhất.

Hôm nay, Chúa lại đòi hỏi chúng ta phải tha liên lỷ, tha không điều kiện, tha không giới hạn. Vẫn biết đây là việc thật khó khăn, nhưng nếu không làm thì cuộc sống sẽ thiếu hạnh phúc và niềm vui; nói chi đến toại nguyện?

Truyền thống tiền nhân dậy Thánh Phêrô và nhóm bạn của ông chỉ cần tha 3 lần là quá đủ. Trong trình thuật Tin Mừng hôm nay, Thánh Phêrô, lại cũng là Phêrô, nhanh trí cho rằng nếu ông tha đến 7 lần, tức là ông đã là một việc làm thật quảng đại và không còn chê vào đâu. Nhưng với con số 77 lần 7 Chúa đưa ra lại làm cho thánh nhân ngỡ ngàng. Chúa đòi hỏi ông và nhóm bạn của ông phải tha liên lỷ, tha không giới hạn. 

Đây không chỉ là lời mời gọi hay yêu cầu nhưng là mệnh lệnh. Bởi vì trong dụ ngôn kế tiếp Chúa đã xác định cho chúng ta nhận biết rằng: việc tha thứ này không tùy thuộc vào khả năng của chúng ta; nhưng đó là hiệu quả của ơn tha thứ mà chúng ta đã nhận từ Chúa., như trong Kinh Lậy Cha, chúng ta đã cả gan dám xin điều quá sức mình: “Xin tha nợ chúng con như chúng con cũng tha kẻ có nợ chúng con.”

Hồi tưởng lại quá khứ, tôi thấy nuối tiếc cách cư xử với nhau trong thời thơ ấu, lúc mình còn là trẻ con. Lúc đó chỉ biết vui chơi, phá phách; nhưng lại hồn nhiên. Sáng đập nhau xưng đầu sứt trán, chiều bên nhau không chút giận hờn. Không bắt lỗi nhau, làm gì có giận hờn mà cần tha thứ. Trẻ con là vậy. Vừa bị đẩy té đập đầu xuống đất; đứng dậy, xoa đầu rồi tìm thủ phạm, chửi đổng vài câu hay cùng lắm nện nó vài cái là huề cả làng. 

Đến khi lớn lên, học khôn đủ thứ. Nhưng chỉ có việc tha thứ là ngu dốt. Phải chăng vì ích kỷ và thích làm chủ nên khó chấp nhận? Chúng ta có biết đâu khi tha cho tha nhân là tha cho chính mình. Giận hờn và ghen ghét chỉ làm cho mình thêm đau khổ. Đã bao nhiêu đêm mất ngủ, trằn trọc chỉ vì giận hờn và ghen ghét; chưa kể có người còn tính trăm phương nghìn kế để trả thù và triệt hạ nhau. Một khi đã tha cho họ rồi lòng mình cảm thấy thật thư thái và bình an. Tất cả đều là bạn hữu, cùng nắm tay nhau đi quả thật vui thú biết bao!

Tuy nhiên, không dễ dàng khi làm được việc này. Tha thứ không xuất phát từ tình yêu vẫn chỉ là việc quên tạm thời và chờ cơ hội để tính sổ tiếp. Tha thứ xuất phát từ lòng yêu mến sẽ đem đến kết quả tồn tại lâu dài. 

Chúa dạy chúng ta hãy yêu mến Chúa và tha nhân. Yêu Chúa như Chúa yêu. Tha thứ như Chúa đã tha thứ và chấp nhận lỗi lầm của nhau, nhất là của người thân cận, không phải là việc dễ làm. Có lẽ, suốt đời chúng ta vẫn bị mệnh lệnh này cật vấn. 

Làm thế nào chúng ta có thể tha nợ nếu không mắc nợ nhau? Hay làm sao tôi có thể tha tội (lỗi) cho người khác nếu anh hay chị không phạm tội (lỗi) với tôi và ngược lại?

Làm sao chúng ta có thể tha thứ cho người đã lợi dụng, chà đạp niềm tin và tình yêu khi mình dâng trọn cuộc đời vì yêu cho người đó?

Làm sao, anh hay chị có thể tha thứ cho người bạn đời đã không chung thủy trong tình nghĩa vợ chồng và chia sẻ niềm vui chăn gối với người khác? 

Trong thời gian qua, chúng ta đã nghe qua nhiều về hiện tượng lạm dụng tình dục của một số rất ít các giáo sĩ, đã lạm dụng uy quyền của mình làm các điều tổn hại đến cuộc đời và tương lai của các trẻ em. Làm thế nào để các nạn nhân có thể tha thứ cho các tội ác như thế?

Giả như đã có ai làm đươc việc này thì họ cũng đã trải qua một giai đoạn thật thương tâm. Cuộc sống của họ trải qua những cơn sóng gió về mặt nội tâm và tình cảm như: tim bị tan vỡ, kinh nghiệm bị phản bội, giận dữ chính mình và người khác…, tuyệt vọng, chán sống… Đối với họ, không chỉ là việc tha thứ (forgiveness)  cho kẻ có lỗi với họ mà thôi; họ cần hoà giải (reconcilation) với chính bản thân và thời gian để được chữa lành (healing). Theo tôi, các yếu tố đó rất cần thiết cho tiến trình phục hồi.  

  

Huấn lịnh của Chúa hôm nay mời chúng ta đặt lại vấn đề căn bản: Đạo Công giáo không chỉ gồm tóm những điều khoản phải giữ; nhưng là con đường tha thứ và yêu thương. Vì thế, cách sống đạo của chúng ta không chỉ dựa vào chuyện đọc kinh ê a, dài dòng, hoặc tổ chức các chuyến hành hương, tụ họp biểu dương niềm tin tôn giáo; nhưng còn phải và nhất là: Tha Thứ và Yêu Thương. 

Cho dù tha thứ cho nhau không là điều dễ thực hiện, nhưng lại rất khẩn thiết. Thành viên của cộng đoàn đó chỉ có thể thực hiện được huấn lệnh này khi họ cảm nhận được việc tha thứ của Thiên Chúa, Đấng hiện diện và hoạt động trong mỗi cá nhân và mọi sinh hoạt chung của cộng đoàn. 

Ước mong tất cả chúng ta biết chia sẻ cho nhau kinh nghiệm tha thứ mà Chúa đã thực hiện trong cuộc sống của chúng ta. Amen!

GÓP Ý XÂY DỰNG HAY VẠCH LÁ TÌM SÂU!

Góp ý cho tha nhân nhận ra những khuyết điểm rồi giúp họ thay đổi để cùng nhau kiện toàn cuộc sống là việc rất hữu ích trong mọi sinh họat cộng đoàn (gia đình). Nhưng, chúng ta thường có khuynh hướng sống ngược lại với điều trên, nghĩa là sống theo khuynh hướng tìm, khai thác và phổ biến các khuyết điểm của người khác mà cha ông chúng ta gọi là ‘vạch lá tìm sâu’. Đó là việc nên tránh.

Trong tinh thần đó, trình thuật Tin Mừng chúng ta nghe hôm nay đóng một vai trò vô cùng quan trọng, như khuôn vàng thước ngọc, kim chỉ nam giúp cho chúng ta sống và xây dựng cộng đoàn. Cộng đoàn của những người anh em trong một gia đình. Cộng đoàn đặt việc hối cải như là nguyên tắc căn bản của mọi sinh họat. Trong đó, mọi người sẵn sàng chấp nhận các nỗi yếu đuối của nhau, cùng nhau xây dựng gia đình cộng đoàn theo đúng tinh thần của Chúa hơn.

Chúng ta cùng nghe: “Nếu người anh em của anh trót phạm tội, thì anh hãy đi sửa lỗi cho người đó, một mình anh với người đó thôi… Còn nếu họ không chịu nghe thì hãy đem theo một hay hai người nữa, để mọi công việc được giải quyết, căn cứ vào lời hai hoặc ba nhân chứng. Nếu người đó vẫn không nghe họ, thì hãy trình cho công đoàn. Nếu cộng đoàn mà người ấy cũng chẳng nghe, thì hãy kể họ như một người ngoại hay một người thu thuế.” (Mt 18: 15-17)

Chương 18 của Tin mừng theo Thánh Matthew đã đưa ra những nguyên tắc sống chung trong cộng đoàn. Đây không phải là những khoản luật nặng hình thức; nhưng là cẩm nang được linh ứng bởi Thần Khí nhằm mục đích kiện toàn nếp sống trong cộng đoàn theo đúng lời giảng dậy của Chúa Giêsu.

Nguyên tắc sống thứ nhất: Một cộng đoàn chỉ là cộng đoàn Kitô giáo đích thực khi tất cả mọi thành viên sẵn sàng chấp nhận nhau và không một ai bị lọai bỏ hay khai trừ. (Mt 18: 1-14)

Nguyên tắc thứ nhì: Tất cả đều được tha thứ và thứ tha. (Mt 18: 21-35)

Giữa hai nguyên tắc đó là việc sửa lỗi cho nhau. Việc sửa lỗi này đặt trên nền tảng của lòng mến. Như lời Thánh Phaolô nhắc nhở: Anh em đừng mắc nợ nhau điều gì, trừ phi lòng thương mến.

Việc sửa lỗi này gồm 3 bước:  

Bước thứ nhất: Nếu người anh chị em của ta trót phạm tội. Thánh Matthew không nói đến việc người đó phạm tội hoặc có lỗi với ta. Nhưng Ngài nói trống không. Khó xác định được tội của người đó đã phạm với ai? Nhưng dựa trên mạch văn của đọan Tin Mừng này, ta có thể đoán được ý của thánh Matthew. Ngài muốn ám chỉ đến tội ở đây là tội phạm đến cộng đoàn. Như tội phạm đến công quỹ (xử dụng của chung vào lợi ích riêng tư); thay vì phục vụ cộng đoàn thì ‘làm kinh tế’. Tội hành xử năng quyền một cách bất chính; thay vì phục vụ lại biến uy quyền trở thành một thứ quyền lực làm ố danh sự đạo v.v…

Giả như ta là người đầu tiên biết, thì cũng không được phép nói cho người khác biết. Trong tình bác ái, đừng chờ người đã phạm lỗi đến với ta; nhưng hãy đi bước trước đến và đối thoại với họ; giúp họ nhận ra việc làm sai trái; rồi nhẹ nhàng đưa họ về với Chúa, về với cộng đoàn. Giả như họ nhận ra lỗi lầm và nghe ta thì ta đã lợi được người anh em rồi.

Trên thực tế, chúng ta thường quên nguyên tắc này. Khi khám phá ra lỗi lầm của ai, thay vì đối thọai với họ; lại đi nói nhỏ cho người khác biết. Cứ vài lần ‘nói nhỏ’ như thế thì chẳng bao lâu cả làng đều biết. Đến khi cả làng, cả xóm đã biết thì cơ may giúp họ nhận ra lỗi lầm để hối cải dường như không còn. Như anh chị em biết là chẳng ai muốn người khác biết những điều xấu của mình; thì cũng đừng bao giờ nói về những điều xấu của họ cho người khác.

Cộng đoàn Kitô- hữu không có lối sống “vạch lá tìm sâu”.

Bước thứ hai: Ít khi chúng ta thành công ở bước thứ nhất. Bước thứ hai cũng mang một tinh thần như thế. Vẫn vì lòng bác ái mà giúp nhau. Nhưng cần đến hai hay ba nhân chứng. Cách giải quyết này dựa trên luật của người Do Thái; “Một nhân chứng duy nhất không thể đứng lên buộc tội một người về bất cứ một tội lỗi nào… phải căn cứ vào lời của hai hoặc ba nhân chứng, việc đó mới được cứu xét.” (Đnl 19:15)

Trong đọan tiếp theo Chúa phán: “…Vì ở đâu có hai ba người họp lại nhân danh Thầy, thì có Thầy ở đó, giữa họ. Lời Chúa phán ở đây thường được áp dụng vào việc cầu nguyện. Nhưng dựa trên văn mạch của thánh Matthew, chúng ta có thể áp dụng điều Chúa nói ở đây vào việc sửa lỗi cho nhau.

Luật của người Do thái nhấn mạnh đến vai trò của nhân chứng. Thánh Matthew dùng lại khoản luật đó nhưng theo tinh thần mới của Đức Kitô. Không phải vì sự hiện diện của hai hay ba nhân chứng mà sự việc mới được cứu xét. Nhưng hai hay ba nhân chứng nói lên sự hiện diện của Chúa trong đời sống cộng đoàn. Sửa lỗi mà không có sự hiện diện của Chúa rất dễ trở thành việc tranh luận và phán xét nhau. Chính Chúa sẽ giúp cho người đó trở lại để cộng đoàn được hiệp nhất. Bởi vì, nếu không có sự hiện diện và trợ giúp của Chúa thì cộng đoàn đang đứng bên bờ vực thẳm của việc chia rẽ, hiềm khích và có thể đưa cộng đoàn đến chỗ diệt vong.

Mục đích của hai bước nói trên không chỉ đơn giản như một chiến thắng kéo người đó về cho mình hay cộng đoàn. Thật ra, khi làm những công việc như thế, chúng ta và những người phạm lỗi đều ý thức được tình gia đình của mọi thành viên trong cộng đoàn. Gia đình sẽ không còn là gia đình đích thực nếu một trong các thành viên bị tách biệt hay bị khai trừ. Đây cũng là một trong những thách đố quan trọng của cộng đoàn Kitô giáo; Một cộng đoàn luôn đuợc mời gọi hối cải và thăng tiến. 

Bước thứ ba: Buồn thảm hơn, giả như người đó vẫn cứng đầu, mới trình cho cộng đoàn. Cứ sự thường thì mức độ thành công ở bước này cũng rất nhỏ. Đã vậy thì hãy coi người đó như một người ngoại hay một người thu thuế. Đến đây, chúng ta tưởng người đó đã bị loại ra khỏi tình thương của Chúa. Thật sự, không. Vì Chúa lại phán: “Tôi bảo thật các ông: những người thu thuế và những cô gái điếm vào Nước Thiên Chúa trước các ông.” (Mt 21: 31) Cộng đoàn đã làm hết bổn phận của mình. Nhưng cho dù cộng đoàn có thất bại, thì vẫn còn có Chúa. Hãy để người đó cho Chúa; Ngài có trăm phương ngàn lối để thức tỉnh họ. Chúng ta thất bại; nhưng tình thương và lòng nhân hậu của Chúa sẽ không thất bại. Vì ý của Chúa Cha là tất cả những kẻ mà Thiên Chúa đã ban cho Chúa Giêsu, Ngài sẽ không để mất một ai. (Gioan 6:39)

Tóm lại, dựa vào lời của Chúa, thánh Matthew đã đưa ra những nguyên tắc rất thực tế để xây dựng mối dây hiệp thông trong cộng đoàn. Tất cả các tín hữu đều có bổn phận và trách nhiệm đối với nhau. Chúng ta được gửi đến trong trần gian này để sống cho nhau; chứ không sống cho riêng mình mà thôi. Nâng đỡ nhau là bổn phận. Tuy vẫn còn nhiều khác biệt; nhưng chấp nhận những khác biệc của nhau là bước đầu nói lên tính hiệp nhất của cộng đoàn. Tinh thần phe phái không có chỗ đứng trong cộng đoàn Kitô giáo. Mỗi người, dù sống trong ơn gọi nào cũng đều được mời gọi sống cho nhau. Và như vậy thì ngày hôm nay, anh hay chị giúp tôi nhận ra lỗi lầm để sửa đổi, ngày mai sẽ đến phiên tôi giúp anh hay chị. Chúng ta có thể là những người ‘tọai nguyện’ nhưng không một ai trong chúng ta là những con người hoàn hảo (perfect) hết. Ai là người không phạm tội? Vì vậy, trước tiên hãy chấp nhận các nỗi yếu đuối của bản thân, rồi với trải nghiệm đó chúng ta sẽ khiêm nhường hơn trong việc góp ý để giúp tha nhân kiện toàn. Amen